Legionowe fotografie na Józefitów [FOTO]

Muzeum Historii Fotografii otrzymało od córki prof. Jana Z. Włodka 100 niezwyłych zdjęć. Będzie je można obejrzeć w gmachu MHF przy ul. Józefitów.

Jan Zdzisław Włodek (1885-1940) był ziemianinem, profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego i dziekanem Wydziału Rolniczego. W czasie I wojny światowej służył w Legionach Polskich. Zgłosił się sam, na ochotnika, a do służby stawił się z własnym samochodem. Trafił do nowotworzonego oddziału samochodowego, którego z czasem stał się dowódcą. Służąc w legionowym mundurze fotografował. Do dzisiaj zachowało się kilkadziesiąt zdjęć z tego okresu. Odnajdujemy na nich ppłk Władysława Sikorskiego, ppłk Józefa Hallera, mjr Bolesława Roję, a także dowódców legionowych gen. Stanisława Puchalskiego i Józefa Piłsudskiego. Czas I wojny światowej to okres gdy rodził się polski reportaż wojenny. Swoimi zdjęciami udział w tym wydarzeniu miał również Jan Z. Włodek. Fotografie z legionowej epopei opracowywał w formie stereoskopowej – czyli w ówczesnej technice 3D. Po wojnie nie zaniedbał fotografii, dokumentując swoją prace naukową.

Był autorem jednych z pierwszych fotografii kolorowych na ziemiach polskich – autochromów. W kolorze dokumentował swoją podróż poślubną do Florencji, Padwy i Wenecji w 1912 r. Świetnie rozwijającą się karierę naukową przerwała II wojna światowa. 6 listopada 1939 roku aresztowany na Uniwersytecie w ramach niemieckiej Sonderaction Krakau, został wywieziony do Wrocławia, a następnie do Sachsenhausen, a zwolniony w wyniku międzynarodowej interwencji powrócił do Krakowa w styczniu 1940 roku. Nie odzyskał zdrowia i sił, utraconych w obozie i zmarł 19 lutego 1940 roku.

Pozostał po nim bardzo bogaty i wielotematyczny zbiór fotografii. Jeden z wątków kolekcji, fotografię wojskową, Muzeum właśnie uzyskało w darze od córki Profesora Zofii Włodek. To kolekcja ponad 100 niezwykłych fotografii, wizualnych dokumentów tamtej epoki. Zdjęcia zawierają dwa bardzo istotne cykle-reportaże: defiladę oddziałów Legionów Polskich podczas uroczystości rocznicowych Powstania Styczniowego w Sławkowie i słynną defiladę w Czeremosznie gdzie po raz pierwszy wspólnie defilowały wszystkie trzy Brygady Legionów Polskich. Przemarsz oddziałów odbierali razem Józef Piłsudski, Józef Haller oraz generał Friedrich von Bernhardim.

Fotografie zostaną zaprezentowane na rozpoczynającej się już w sierpniu wystawie pt. „W 100-lecie czynu niepodległościowego. Legiony Polskie w fotografii, narodziny polskiego reportażu wojennego”. W siedzibie MHF zaprezentowane zostaną prace legionowych fotografów – żołnierzy, wybitnych naukowców, wykładowców akademickich i społeczników w latach pokoju, którzy w 1914 roku na froncie w Karpatach założyli „Spółdzielnię fotograficzną”. Dokumentowali i publikowali legionowe życie. Na kadrach odnajdujemy życie poza frontem, kontakty z miejscową ludnością, jej obrzędy, zwyczaje bukowińskich i wołyńskich Polaków. W okopach legionowych narodził się wtedy polski reportaż wojenny.

Muzeum zaprasza również na wystawę plenerową „Kadrówka 1914- 2014”, prezentująca fotografie i dokumenty, obrazujące tworzenie Pierwszej Kompanii Kadrowej Legionów Józefa Piłsudskiego, rolę idei Marszu Szlakiem Pierwszej Kompanii Kadrowej w okresie międzywojennym a także walki o kultywowanie jej pamięci w trudnych latach po II wojnie światowej. Muzeum pokaże nieznane fotografie i dokumenty ilustrujące cały wiek obecności w polskiej tradycji „Kadrówki”.

Wystawom towarzyszyć będą prelekcje o początkach fotoreportażu wojennego w Polsce, o jego technicznych aspektach i prezentacja ówczesnego sprzętu fotograficznego oraz warsztaty pokazujące klasyczne techniki fotograficzne. Częścią projektu jest także konkurs fotograficzny dla dzieci i młodzieży z Małopolski pt. „Legiony w komórce”.

Andrzej Rybicki

Muzeum Historii Fotografii