Pas startowy w Czyżynach znika na naszych oczach

Pas startowy w Czyżynach: 20 lat temu mieszkańcy Czyżyn bili na nim rekord Guinnessa. Dziś władze Krakowa wraz z deweloperami także próbują ustanowić tam rekord – w ilości wylanego betonu na metr kwadratowy. Mieszkańcy alarmują, proszą i stanowczo domagają się wyłączenia tej betoniarki. Niestety bezskutecznie. Wkrótce po pasie startowym w Czyżynach zostaną tylko zdjęcia.

Pas startowy w Czyżynach: Rekord Guinnessa

To zdjęcie zrobiło na mnie niesamowite wrażenie. Zrobiono je 11 kwietnia 1994 roku:

Ok. 20 lat temu na pasie startowym w Czyżynach, mieszkańcy pobili rekord Guinnessa w kategorii: największe dziecięce malowidło na świecie. W sumie osób było wtedy ponad 2 tysiące. Większość z nich – dzieciaki z pobliskich szkół. Niedawno Grzegorz Ziemiański – lokalny aktywista – postanowił zebrać ich jeszcze raz, na Facebooku. Ale spotkanie nie miało tylko sentymentalnego nastroju. Bo radość, którą wywołują wspomnienia, od razu zmienia się w wściekłość i bezsilność. Bo pas powoli znika na ich oczach.

Ostrzeżenie przed smogiem

Ziemiański od dawna ostrzegał przed zabudową tego miejsca. Z dwóch powodów. Po pierwsze – nie chciał aby naturalne miejsce spotkań mieszkańców, duża i zielona przestrzeń i w końcu też zabytek – trafił w ręce deweloperów, którzy rozszarpią ten łakomy kąsek. Patrząc teraz na inwestycję firmy Avia, trudno nie odnieść wrażenia, że tak się właśnie się dzieje. Drugi z powodów, który wskazywał Ziemiański, to smog. Jak alarmował – pas startowy w Czyżynach to wschodni korytarz przewietrzania Krakowa. Jeden z najważniejszych. O wszystkim tym mówił w-ce prezydent ds. rozwoju miasta Elżbiecie Koterbie w czasie spotkania dotyczącego miejskiej inwestycji “Nowa Huta Przyszłości” (która może zakończyć się zabudowaniem zachodniego korytarza – ale to już temat na inną okazję). Nie posłuchała. Kilkanaście miesięcy później – właśnie przez smog – jej szef Jacek Majchrowski, po raz pierwszy w czasie swojej prezydentury do pracy pojechał tramwajem, a w sklepach zabrakło maseczek. Zanieczyszczanie powietrza było tak duże, że “wariowały” pyłomierze.

Pas startowy w Czyżynach: Tu byliśmy

Ratować pas startowy w Czyżynach przed zabudową próbowała rada dzielnicy XIV oraz spółdzielnia mieszkaniowa “Czyżyny”. – Powiedzmy sobie szczerze kto czytając pisma urzędowe widzi tam człowieka? – zauważa Ziemiański, który rozpoczął tworzenie niecodziennego projektu – wirtualnego banku wspomnień o czyżyńskim pasie startowym. Historie tego miejsca opowiadają konkretni ludzie. – Chciałem pokazać człowieka. Jego wewnętrzną potrzebę spotkania z innym człowiekiem, spędzenia czasu w otoczeniu przestrzeni… – i projekt Ziemiańskiego przywołuje wiele wspomnień dotyczących czyżyńskiego pasa. “Pas startowy to “plac zabaw” z dzieciństwa, miejsce rowerowych szaleństw, wyścigów, puszczania latawców i modeli budowanych w modelarni mieszczącej się w pobliskim budynku spółdzielni. Saneczkowych zimowych szaleństw na dwóch górkach, zabaw w wojnę i budowanie baz w pagórkowatych zwaliskach ziemi, które powstały jako pozostałość po budowlana” – czytamy wśród wspomnień Pawła – jednego z bohaterów strony. “Panie! W Nowej Hucie mieszkam od 54 lat. Na Dywizjonu od 32. Pamiętam jak te działki ludzie dostawali. Teraz, jak się zaczęła ta budowa to działkowicze się wynieśli. Wzięli co się dało; co nie – zostawili. Z tych winogron moja żona niezły sok zrobi a i winko sześć tygodni popyka i da się napić” – zachwala mieszkaniec os. Dywizjonu 303 – także jeden z bohaterów projektu.

Bohaterów jest znacznie więcej. Jednym z nich jest “Monika M”. Ziemiański odnalazł ją przez… znaleziony na pasie telefon komórkowy. Patrząc na model – zgubić musiała go dobrych lat temu. “Właścicielka telefonu (…) jak oszacowała, telefon mogła zgubić około lipca 2011r. Wspomniała, że często gubi telefony. Ten mógł jej wypaść gdy jeździła na rowerze albo była na spacerze. Jak mówi, lubiła chodzić na pobliską górkę z widokiem na osiedlową łąkę, gdy ta jeszcze tam była i nie było placu budowy” – czytamy na stronie projektu.

Wystarczy nie psuć

– Pokazuję tworząc ten projekt, że to wszystko jest nam odbierane kawałek po kawałku. Z każdą zabudową. Czy to pasa, czy Parku Lotników Polskich, czy Zakrzówka, czy działki na Karmelickiej, czy otoczenia Fortu Bronowice… można mnożyć – przyznaje Ziemiański. To prawda – każda dzielnica, a nawet osiedle w Krakowie, ma takie swoje miejsce. Takie, które było i mogło dalej być miejscem spotkań. Takie które najpierw doprowadzono do ruiny, a potem sprzedano mówiąc, że “w końcu będzie tu porządek”.  Ale też takie, które jest piekielnie w Krakowie potrzebne. Bo wspólnych przestrzeni dla krakowian – poza wymuszonymi parkami (które i tak w większości przypadków są ciągle “na papierze”) – nie robi się od lat. A te które już są – często się psuje. Do tego zagęszczanie miasta to nowe szlabany, parkingi i dodatkowe samochody – które krakowskim zwyczajem – staną na chodnikach. A chodniki również znikają na naszych oczach jak pas startowy na Czyżynach. Do tego – jego betonowanie śmiało można nazwać działaniem pro-smogowym.

PS. Korzystając z okazji chciałbym wam polecić inny, ale równie zjawiskowy projekt Grzegorza Ziemiańskiego pt. Nowohucianie.

PS 2. “Nasze miasto jest gotowe, by stawić czoła wyzwaniom nowej epoki. I teraz możemy mocniej skupić się na zwykłej codzienności: zadbać o dalszy rozwój ekologicznej komunikacji, o czyste powietrze i poziom edukacji, o jakość i estetykę naszego najbliższego otoczenia, tworzyć piękne tereny zielone i powszechnie dostępne miejsca rekreacji”. Fragment programu wyborczego Jacka Majchrowskiego  z 2014 roku.