Początki kolorowej fotografii w Polsce. Wspaniały Kraków Tadeusza Rzący!
Kraków miał szczęście do wspaniałych fotografów. Jednym z nich był Tadeusz Rząca. Amator, ale też pionier kolorowej fotografii w Polsce. Jego zdjęcia pokazują miasto z początku XX wieku. Pokazują też ludzi, którzy w nim wtedy żyli. I gdyby określić je jednym słowem, to zachwycają.
Pierwsi fotografowie nie mieli w Krakowie – tak samo zresztą jak wszędzie indziej – łatwego życia. Na przykład ks. Jan Schindler – opisywał Jerzy Koziński w książeczce “Fotografia krakowska w latach 1840-1914” – który był jednym z pierwszych dagerotypistów w mieście i wykonywał je już w połowie XIX wieku, miał z tego tytułu problemy z… przekupkami krakowskimi. Schindler po wydarzeniach rzezi galicyjskiej postanowił zamieszkać w klasztorze oo. Kamedułów na Bielanach. Otoczył się tam sprzętem do dagerotypii, która była poprzedniczką fotografii. – Co zostało mu poczytane za uprawianie czarów i kumanie się z mocami nieczystymi – opisuje Koziński. Dodając, że przekupki przejęły się tym tak bardzo, że na księdza-dagerotypistę napadły i pobiły go, by wypędzić z niego złe duchy, które go opętały.
Obiektyw na kilkuletni kredyt
Problemem były też – oczywiście – pieniądze. Sprzęt był wówczas bardzo drogi, więc bardzo drogie były też zdjęcia. W 1843 roku za jeden dagerotyp trzeba było zapłacić 25 złotych. To kwota daje przykład Koziński – za którą można było kupić 100 kilogramów wołowiny. Cena nie może dziwić, bo sprzęt był kosztowny i delikatny. Kiedy Walery Rzewuski – a było to wiele lat później – zaczynał swoją przygodę z fotografią, korzystał z pożyczonego obiektywu. Ten rozbił się w czasie robienia zdjęć w jednym z kościołów Krakowa. Odkupić trzeba było go w Wiedniu, za 400 guldenów. Kwotę tak dużą, że fotograf spłacał ją później przez kilka lat. Drogie były elementy optyczne, bardzo drogie były też klisze.
A mimo to nie brakowało amatorów tego, by ówczesny Kraków uwieczniać na zdjęciach.
Tadeusz Rząca i Polska malownicza
Jednym z nich był Tadeusz Rząca. Pasją zaraził go najprawdopodobniej ojciec Karol, który w 1863 roku otworzył jeden z pierwszych krakowskich zakładów fotograficznych, ale później zrezygnował z niego, by zająć się handlem. Tadeusz prowadził sklep ojca, ale jednocześnie rozwijał umiejętności fotograficzne.
Na początku XX wieku używał aparatu kliszowego, który – pisze Koziński – na pewno był sprawny jeszcze w 1974 roku. Udało mu się zdobyć jakieś nagrody na konkursach dla fotografów amatorów i wydał pierwszy krakowski album barwnych zdjęć, który nazywał się “Malownicza Polska. Ziemia krakowska”.
Kiedy dziś patrzy się na jego fotografie, można się zachwycić. Także dlatego, że to podróż w czasie.
Zobaczcie zresztą sami.
Widać na nich między innymi drzewa, które rosły na krakowskim Rynku w 1912 roku.
![Kraków Rynek Główny 1912 rok drzewa Tadeusz Rząca](https://krowoderska.pl/wp-content/uploads/2022/08/rynek_1911912.jpg)
I to jak handlowano wtedy pod Adasiem.
![Pomnik Adama Mickiewicza Tadeusz Rząca](https://krowoderska.pl/wp-content/uploads/2022/08/adas_handel.jpg)
Sukiennice w 1920 roku:
![Sukiennice](https://krowoderska.pl/wp-content/uploads/2022/08/sukiennice_1920.jpg)
I okolice miasta (Bronowice?) w 1910 roku:
![Bronowice](https://krowoderska.pl/wp-content/uploads/2022/08/krakow_okolice_1910.jpg)
I jak mieszkali wtedy ludzie:
![Kraków przedmieścia Tadeusz Rząca](https://krowoderska.pl/wp-content/uploads/2022/08/okolice_krakowa.jpg)
Wawel z domu rodzinnego, który znajdował się przy pl. Kossaka:
![Wawel Plac Kossaka](https://krowoderska.pl/wp-content/uploads/2022/08/ogrod_rodziny.jpg)
I Wawel widziany znad Wisły w 1915 roku, drugim roku Wielkiej Wojny:
![Wawel znad Wisły Tadeusz Rząca](https://krowoderska.pl/wp-content/uploads/2022/08/wawel_1915.jpg)
Na zdjęciach z lat 1910-1920 można podziwiać Planty i ich odcinek zachodni:
![](https://krowoderska.pl/wp-content/uploads/2022/08/planty_3.jpg)
Północno-wschodni:
![](https://krowoderska.pl/wp-content/uploads/2022/08/planty_polnocno_wschodni.jpg)
I północny:
![](https://krowoderska.pl/wp-content/uploads/2022/08/planty_19101920.jpg)
Widok z Wawelu wyglądał w czasie Wielkiej Wojny tak:
![Widok z Wawelu. Fot. Tadeusz Rząca.](https://krowoderska.pl/wp-content/uploads/2022/08/zwierzyniec_widok.jpg)
A ze wzgórza na Salwatorze tak:
![Salwator. Fot. Tadeusz Rząca.](https://krowoderska.pl/wp-content/uploads/2022/08/krakow_ze_wzgorza_salwator.jpg)
Plac Wolnica? Proszę:
![Plac Wolnica Kraków Kazimierz](https://krowoderska.pl/wp-content/uploads/2022/08/plac_wolnica.jpg)
Zima? Zimą Tadeusz Rząca uwiecznił m. in. most kolejowy.
![](https://krowoderska.pl/wp-content/uploads/2022/08/most_kolejowy_krakow.jpg)
Zdjęcia pochodzą ze zbiorów MUFO, na którego stronie znajdziecie ich więcej.
Można na nich zobaczyć nie tylko stary Kraków. Można też obejrzeć dawny rynek w Zakopanem:
![Zakopane Stary Rynek Tadeusz Rząca](https://krowoderska.pl/wp-content/uploads/2022/08/zakopane_stary_rynek.jpg)
Zdjęcia Tadeusza Rzący znajdują się już w domenie publicznej.